Aktualności | Vivat Academia, vivat Professor Ambros!

To był dzień, w którym nauka przemówiła z Gliwic pełnym głosem. Prof. Victor R. Ambros, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny z 2024 roku, odebrał 6 maja tytuł doktora honoris causa Politechniki Śląskiej. Gliwicka uczelnia jako pierwsza na świecie uhonorowała w ten sposób badacza-noblistę, który zmienił reguły gry w biologii molekularnej.

Ceremonia, która odbyła się w Centrum Edukacyjno-Kongresowym Politechniki Śląskiej, zgromadziła licznych przedstawicieli świata nauki, studentów i gości z kraju i zagranicy. Stanowiła też mocny akord do wyznaczonych na 22 maja obchodów jubileuszu 80-lecia istnienia gliwickiej Almae Matris. Uhonorowany naukowiec jest już drugim noblistą (po prof. Brianie K. Kobilce) w gronie 56 doktorów honoris causa Politechniki Śląskiej w Gliwicach.

Wiedza, ciekawość, polskie geny 

Urodzony w 1953 roku w amerykańskim stanie New Hampshire i wychowany na mlecznej farmie w Vermont, Victor Ambros od najmłodszych lat wolał mikroskop od traktorów. Początkowo chciał być astronomem, z czasem zafascynowała go biologia molekularna. Studiował i doktoryzował się na prestiżowym Massachusetts Institute of Technology (MIT) pod okiem noblisty Davida Baltimore’a. Ale prawdziwy przełom nastąpił dopiero w latach 90., kiedy wspólnie ze współpracownikami Garym Ruvkunem i Rosalindą Lee zidentyfikował mikroRNA – drobne cząsteczki, które nie kodują białek, ale za to potrafią „wyciszyć” konkretne geny. Odkrycie, które początkowo wydawało się biologiczną ciekawostką, otworzyło drzwi do zupełnie nowej dziedziny nauki.

Dziś już wiemy: bez mikroRNA nie byłoby nowoczesnych terapii genowych, nie rozumielibyśmy tak dobrze mechanizmów nowotworów, chorób neurologicznych czy metabolicznych. Victor R. Ambros nie tylko odkrył nowe zjawisko – przez lata rozwijał metody jego badania, opisał mechanizmy działania i udowodnił jego znaczenie w całym świecie żywych organizmów. Zbudował podwaliny pod RNA-terapię przyszłości.

Od Harvardu przez Dartmouth po University of Massachusetts, gdzie dziś kieruje RNA Therapeutics Institute – prof. Ambros nieprzerwanie pcha naukę do przodu. Jego dorobek to setki cytowanych publikacji, prestiżowe nagrody jak Lasker Award, Wolf Prize, Breakthrough Prize i wreszcie – otrzymana wspólnie z Garym Ruvkunem ubiegłoroczna Nagroda Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny. Ale sam naukowiec pozostaje niebywale skromny. Podczas ceremonii na Politechnice Śląskiej wygłosił pełne wspomnień i humoru przemówienie oddające hołd tym, którzy wspierali go na drodze naukowej.

– Ten zaszczyt traktuję nie jako osobiste wyróżnienie, lecz jako uhonorowanie pracy całego mojego zespołu badawczego i wszystkich mentorów, którzy mnie kształtowali – powiedział laureat. – Szczególnie dziękuję mojemu ojcu, Longinowi Ambrosowi z Dordzisk pod Wilnem. Jego historia, jego upór i mądrość wywarły na mnie ogromny wpływ. To on – człowiek, który przeszedł przez życie wiele, sierota, stypendysta gimnazjum w Wilnie, potem przymusowy robotnik w III Rzeszy i powojenny emigrant w Stanach Zjednoczonych – nauczył mnie, że wiedza i ciekawość to potężne siły. Dziękuję także mojej żonie, Rosalind Lee, która od lat prowadzi nasze laboratorium i nasze życie rodzinne z taką samą energią i czułością. To moja bohaterka – podkreślił prof. Ambros.

Głos podczas uroczystości zabrała również prezydent Gliwic Katarzyna Kuczyńska-Budka, która nie kryła dumy. 

– Cieszę się, że jako gliwicki samorządowiec mam przyjemność powitać Pana Profesora w mieście nauki, przemysłu i innowacji, mieście ludzi z pasją. Jest pan wzorem dla młodych naukowców, udowadniając, że nauka nie zna granic, a pasja, wytrwałość i konsekwencja mogą nas zaprowadzić w nieznane rejony. W imieniu mieszkańców Gliwic wyrażam podziw i szacunek dla Pana osiągnięć i postawy. Gratuluję też i dziękuję Politechnice Śląskiej za to, że realizuje swoje najśmielsze plany i sięga po autorytety światowego formatu. Dzięki Państwu gliwicka Alma Mater i nasze miasto stają się przestrzenią, w której pasja łączy się z wiedzą, doświadczeniem, ideami i marzeniami – podsumowała prezydent Gliwic.

(kik)